“ออร์โทเร็กเซีย”
โรคจากการติดกินอาหารคลีน
ใครบ้างจะคิดว่าการบริโภคอาหารเพื่อสุขภาพ เช่น อาหารคลีน อาหารไขมันต่ำ อาหารจำกัดพลังงาน หรืออาหารลดน้ำหนักต่าง ๆ อาจส่งผลให้เกิดปัญหาสุขภาพที่ตามมาและน่ากลัวถึงขั้นทำให้เสียชีวิตได้ โรคใหม่ที่ว่านี้ คือ ออร์โทเร็กเซีย (Orthorexia)
ออร์โทเร็กเซียเป็นกลุ่มของโรคทางจิตเวชกลุ่มเดียวกับภาวะการกินผิดปกติหรือ Eating Disorder คนที่มีภาวะนี้จะมีความรู้สึก การรับรู้ และย้ำคิดตลอดเกี่ยวกับน้ำหนักตัวและรูปร่างของตนเอง มักจะมีน้ำหนักตัวอยู่ในเกณฑ์ต่ำกว่าปกติ เช่น ภาวะคลั่งผอม (Anorexia Nervosa) ภาวะการกินแล้วต้องเอาออก (Bulimia Nervosa) กลุ่มโรคของการกินที่ผิดปกติจะตามมาด้วยภาวะและโรคแทรกซ้อนต่าง ๆ เช่น การขาดประจำเดือนในผู้หญิง การขาดสารอาหารอย่างรุนแรง การทำงานของหัวใจผิดปกติ และในรายที่รุนแรงอาจตามมาด้วยการฆ่าตัวตาย แต่ในส่วนของออร์โทเร็กเซียนั้นผู้ที่เป็นจะไม่ได้มีความรู้สึกกลัวอ้วนแต่จะเป็นความคิดเกี่ยวกับสุขภาพ กลัวว่าอาหารที่กินเข้าไปแล้วจะไม่ดีต่อร่างกาย กลัวว่าไขมันที่ได้รับจะส่งผลเสียต่อสุขภาพ กลัวว่าอาหารที่กินเข้าไปจะสะอาดหรือไม่ กังวลว่าเนื้อสัตว์จะมีการปนเปื้อนจากสารต่าง ๆ รึเปล่า
อาหารที่กลุ่มออร์โทเร็กเซียบริโภค
- อาหารที่เน้นความเป็นธรรมชาติ ไม่มีการเติมสารปรุงแต่งใด ๆ
- ผ่านกระบวนการปรุงแต่งรสชาติรวมถึงการแปรรูปให้น้อยที่สุด
- เน้นอาหารที่เป็นสิ่งที่มีประโยชน์ต่อร่างกายเท่านั้น
- อาหารต้องสด สะอาด ไม่ใส่สารกันบูด สารกันเสีย สารเคมีต่าง ๆ
- จำกัดปริมาณของอาหารให้น้อย จำกัดแคลอรี
- เลือกอาหารที่ผ่านจากเกษตรอินทรีย์เป็นหลัก
- ไม่บริโภคเนื้อสัตว์
- อาหารไม่เติม น้ำตาล น้ำมัน เกลือและกลุ่มของเครื่องปรุงรสต่าง ๆ
- ไม่บริโภคแอลกอฮอล์
พฤติกรรมของผู้ที่มีภาวะออร์โทเร็กเซีย
- มีความย้ำคิดอยู่ตลอดว่าอาหารต้องดีต่อสุขภาพเท่านั้นจึงจะสามารถกินได้ บางครั้งอาจเสียเวลาเพื่อเลือกอาหารที่จะกินเป็นชั่วโมง
- แบ่งอาหารเป็น 2 ประเภท คือ บริโภคได้กับบริโภคไม่ได้
- อ่านฉลากอาหารหรือดูส่วนประกอบของอาหารซ้ำไปซ้ำมานานหลายชั่วโมง
- ไม่ยอมบริโภคอาหารที่ผลิตจากระบบอุตสาหกรรมหรืออาหารที่ผ่านการแปรรูป เพราะมีความเชื่อว่าเป็นอาหารที่ไม่ดีต่อสุขภาพมีสารปนเปื้อน เสี่ยงต่อโรคต่าง ๆ เช่น โรคมะเร็ง
- เครียดกับปริมาณแคลอรีที่จะได้รับในอาหารแต่ละมื้อและการออกกำลังกาย
- ให้ความสำคัญอย่างมากต่ออาหารจนเสียการงาน
- ถ้ารับประทานอาหารที่ไม่ใช่อาหารคลีนก็จะต้องชดเชยด้วยการออกกำลังกายอย่างหนัก
- ทำความสะอาดพวกผัก ผลไม้ หรือเนื้อสัตว์ที่ใช้ประกอบซ้ำแล้วซ้ำอีกหรือตรวจสอบหลาย ๆ ครั้งจนกว่าจะแน่ใจว่าอาหารที่จะกินนั้นสะอาดจริง ๆ
- มีปัญหาด้านจิตใจ กินดีแต่ไม่มีความสุข จะพยายามปกปิดพฤติกรรมการกินของตัวเอง โดยไม่ให้ผู้อื่นรับรู้
- ไม่ชอบ ไม่อยากรับประทานอาหารร่วมกับคนอื่นเพราะกลัวว่าจะไม่คลีน
ผลเสียที่เกิดขึ้นจากภาวะออร์โทเร็กเซีย
- อ่อนเพลีย เนื่องจากได้รับพลังงานและสารอาหารไม่เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย
- ท้องผูกเนื่องจากการได้รับน้ำหรือของเหลวที่ไม่เพียงพอและออกกำลังกายอย่างหนัก
- หัวใจทำงานหนักเสี่ยงต่อภาวะหัวใจล้มเหลว
- ไตทำงานหนักมีภาวะไตผิดปกติ
- ความสัมพันธ์ต่อบุคคลรอบข้างเริ่มแย่ลงเพราะไม่อยากรับประทานอาหารร่วมกับผู้อื่น
วิธีการรักษาหรือบำบัดในผู้ที่เป็นออร์โทเร็กเซียจะเน้นการให้คำปรึกษาทางโภชนาการในรายบุคคลเนื่องจากแต่ละบุคคลจะมีข้อจำกัดที่แตกต่างกันออกไป ซึ่งจะยากมากกว่ากลุ่มของ Anorexia หรือ Bulimia นักกำหนดอาหารต้องทำงานร่วมกับจิตแพทย์โดยจะพยายามให้ผู้ที่มีภาวะนี้ค่อย ๆ ปรับการบริโภคอาหารให้กลับมาปกติ ให้ลองอาหารทีละประเภทเพื่อลดความกลัวและพฤติกรรมการปฏิเสธอาหาร ดังจะเห็นได้ว่าการบริโภคอาหารที่ดีมากจนเกินไปก็ใช่ว่าจะทำให้สุขภาพดี การบริโภคอาหารทางสายกลางร่วมกับการออกกำลังกายอย่างเหมาะสมและพักผ่อนให้เพียงพอคือทางเลือกที่ดีต่อภาวะสุขภาพระยะยาวมากที่สุด